ธรรมละนิด : หลักฆราวาส

การใช้ชีวิตฆราวาสให้พอดี ควรมีหลักอย่างไร?

ถึงแม้ว่าคำว่า ‘พอดี’ เป็นคำธรรมดา ที่ทุกคนรู้จักตั้งแต่เด็ก ก็ยังเป็นคำที่มีความหมายค่อนข้างจะลึกซึ้ง เพราะไม่ว่าในบริบทไหน ก่อนจะกำหนดความพอดี เราต้องตอบคำถามว่า ‘พอดีเพื่ออะไร’ ก็จะต้องมีจุดหมายปลายทางที่ชัดเจน แล้วจึงจะได้ประเมินว่าสิ่งที่กำลังทำอยู่ พอดีหรือเอื้อที่สุดต่อการเข้าถึงสิ่งนั้น

บางทีคำว่าพอดีอาจจะแปลภาษาอังกฤษว่า ‘optimum’ ก็ได้ อย่างเศรษฐกิจพอเพียง อาตมาก็เคยแปลเป็น optimum economy ไม่ใช่ sufficiency economy ฉะนั้นในชีวิตฆราวาส อะไรคือเป้าหมายชีวิต อะไรคือจุดประสงค์ของผู้ครองเรือน ถ้าเอาง่ายสุดว่า ชีวิตที่มีความสุขความเจริญทั้งทางโลกทางธรรม

ทางโลกอาจจะไม่ต้องขยายความมาก แต่ทางธรรม ความเจริญทางธรรมก็น่าจะสรุปง่ายๆ ว่า จะดำเนินชีวิตหรือว่าครองเรือนในลักษณะที่กิเลสในจิตใจลดน้อยลง ทำให้สิ่งดีงามในจิตใจเพิ่มมากขึ้น อย่างนี้อาจจะเป็นหลักการพิจารณาว่า ชีวิตเราพอดีหรือไม่พอดี ถ้าเรารู้สึกว่านับวันกิเลสต่างๆ เพิ่มมากขึ้น คุณธรรมลดน้อยลง ก็คงไม่พอดี

เรื่องพอดีก็มี ไม่ถึงพอดี แล้วก็เกินพอดี ส่วนมากชีวิตเรามันจะเกินพอดีมากกว่าไม่ถึง เพราะฉะนั้นเราก็ต้องคอยคิดที่จะปรับวิถีชีวิตของเรา ให้เอื้อต่อความดีความงามของความเจริญทั้งทางโลกทางธรรม

พระอาจารย์ชยสาโร